นิพพาน คือ ที่สุดแห่งกองทุกข์

นิพพาน คือ ที่สุดแห่งกองทุกข์ หน่อรากเง้าแห่งกองทุกข์นั้นได้จบสิ้นลงแล้ว เป็นผู้อยู่เหนือทุกข์และสุขร่างกายนี้มันไม่ใช่ตัวตนของเรา เพราะเราไม่สามารถบังคับให้มันอยู่ยงคงกระพันได้ มันจึงไม่ใช่ของๆเราถ้ามันเป็นของเราจริงๆเราต้องบังคับมันได้ ส่วนคำว่าจิตนั้นมันเป็นอาการแสดงอย่างใดอย่างหนึ่งของใจ ขึ้นๆลงๆตามประสาและประสาทสัมผัส หูตาจมูกลิ้นกายใจ เราควบคุมมันได้เป็นบางครั้งบางคราวเท่านั้นพอเราเผลอ มันก็ไปของมันอีกตามประสาของมัน จึงถือว่าจิตนั้นๆก็ไม่ใช่ของๆเรา เพราะเราบังคับเขาตลอดเวลาไม่ได้ อยู่ๆเขาก็ไปของเขาเองเรื่อยๆ ส่วนใจคือที่อยู่ของจิตครอบครองจิตอยู่ ไม่มีใจไม่เกิดปฏิจิต(ไม่ใช่ไม่มีจิตเพียงแต่ไม่เกิดปฏิจิตรับรู้แต่มีจิตแท้คงอยู่อย่างนั้นของเขาเอง ไม่มีใจแต่มีจิตได้ก็เปรียบเสมือนฮาร์ดดิสใหม่แกะกล่องตัวนึงคือจิต ที่ยังไม่ได้ใส่อะไรลงไปเลย เป็นเนื้อที่ว่างๆ ที่เตรียมพร้อมสำหรับความทรงจำ เมื่อมีความทรงจำจึงเกิดใจกระตุ้นจิตปฏิเิกิดขึ้น มาภายในจิตเรื่อยๆและเรื่อยๆ เรียกว่าใจ ผมอยากให้แยกแยะสำหรับจิตกับใจมันคนละอย่างกันแต่อยู่ด้วยกันได้ ผมอยากจะอธิบายว่า กายนี้ จิตนี้ไม่ใช่ของๆเราเลยมันเกิดขึ้นเพราะเราสร้างขึ้นตามเหตุและปัจจัยของมัน ส่วนใจนั้นก็ไม่ใช่ของๆเราเหมือนกันสร้างมาเพื่อรองรับจิตครอบครองจิตสั่งจิตบางครั้งจิตมันก็กล้าๆกลัวๆ  แต่ว่า ตอนเราเกิดมาใหม่ๆ สมองเราว่างเปล่านั่นแหล่ะคือจิต พร้อมที่จะใส่ใจ คืออารมณ์ลงไป ซึ่งเป็นของธรรมชาติให้มา ในเมื่อจิตเป็นของธรรมชาติให้มา มันจึงเป็นของๆเขาไม่ใช่ของเรา แต่เราค่อยๆยึดจิตเอามาเป็นของเรา จิตที่ว่างเปล่านี้แหละ เป็นอัตตา ของธรรมชาติ ไม่ใช่ของๆเราของเราเป็นอนัตตา แต่เราจะยึดจิตของธรรมชาติที่ให้ มาเป็นของเรา เท่านั้นเอง จิตที่ว่างเปล่านี้แหละเป็นอัตตาของธรรมชาติ ไม่ใช่ของเรา ของเราเป็นอนัตตา เมื่อเราตายเราก็ส่ง จิตนี้แหละคืนสู่ธรรมชาติจิตนี้ที่เคยอยู่กับเรา เมื่อหมดซึ่งใจคือตายแล้ว เค้าไม่ใช่ของเราแล้ว เค้าเป็นของธรรมชาติ ธรรมชาติจะนำจิตนี้ลงไปสู่กระบวนการของเขาเอง เราบังคับจิตนี้ไม่ได้อีกต่อไปแล้ว แต่ธรรมชาติเค้าจะนำพาจิตของๆเค้าไปเอง ธรรมชาติเค้าได้จิตคืนไปแล้ว ไม่ใช่เราแล้ว ส่วนธรรมชาติจะเอาจิตนี้ไปปลูกใหม่ที่ไหน ก็แล้วแต่เค้าจะตัดสินใจ ตามกลไก ของเค้า เมื่อปลูกใหม่เราจึงจำของเดิมไม่ได้เลย เพราะจิตได้เริ่มสร้างใจ ตัวใหม่ ขึ้นมาครอบครองอีกหน จิตที่เกิดใหม่นี้ ส่วนมากจะมีวิญญาณ ครอบครอง แฝงตัวมาตลอด จะแสดงออกเป็นการกระทำที่เคยชินจากชาติที่แล้ว โดยไม่รู้สึกตัวเท่านั้นเอง